GEÇMİŞ KÖYÜ TARİHİ

Çarşamba ve Terme yöresi 1158 yılında Danişmentli Türk devleti komutanlarınca fethedilmiş ve yerleşime açılmıştır. Daha sonra Anadolu Selçuklu Türk Devleti hakimiyetine girmiştir. Anadolu Selçuklular'dan sonra Niksar, Terme ve Çarşamba yöresi Taceddinoğulları Beyliği'nin yönetiminde kalmıştır. Merkezi Çarşamba'nın Ordu Köyü olan Taceddinoğulları Beyliğinin 1428 yılında Osmanlı Devleti’ne katılması ile yörede Osmanlı hakimiyeti başlamıştır.

İlk fetihle Osmanlı hakimiyeti arasındaki yaklaşık 270 yıllık bu dönemde yörede kurulan Türk köyleri hakkında günümüze ulaşan yazılı kaynak yoktur. Ancak ilk yazılı kaynak Osmanlı Devletinin yörede 1455 yılında yaptırdığı tahrir (yazım)dır. Bu yazıma göre Geçmiş Köyü Terme kazasının Canit-i der tarafı Kırkharman Bölüğü'ne bağlı köylerden biridir. Kırkharman Bölüğü’nün diğer köyleri ise şunlardır. Esenli, Şeyhdoğan, Senceklü, Alişar, Karacagavur (Karacaköy), Emiryusuflu, Süleymanlu, Murad-şuayb ve Büyüklü’dür. Köyün 1455 yılındaki adı Kabile-i Geçmişlü’dür. Kırkharman köylerinin toplam vergi nüfusu 968 kişidir. Toplam nüfusu ise yaklaşık 5000 kişidir.

1455 kayıtlarına göre köyde keten, kendir, meyve, buğday ve arpa yetiştirilmektedir. Yakup adında da bir terzi vardır. Pir Ömer Niksari, Şeyh Ali, Şeyh Mahmut, Şeyh Hasan, Şeyh İlyas, Pir Ali, Şeyh İbrahim ve Şeyh Hamza önemli şahsiyetleriyle Abdullah Fakih, Yusuf Fakih, Mahmut Fakih, Mevlana Bayezid Fakih (Geçmişlü Cami hatibi),  Mansur Fakih, Mustafa Fakih, Hızır Fakih (İmam), Menteşe Fakih (İmam) gibi İslam hukuku bilgisine sahip kişiler vardır.

Geçmiş’de o dönemde “Geçmişlü Camii” adında bir de cami mevcuttur. Geçmişlü Köyü 187 vergi nüfusuna sahip ve yaklaşık 900 kişidir. 1455 yazımından sonra yörede 1485, 1520 ve 1576 yıllarında da yazım yapılmıştır. Ancak bu yazıların içeriğine ulaşamadık. 1642 yılında yapılan yazımın içeriği ise şöyledir. “1455 yılında Kırkharman Bölüğü / Nahiyesine bağlı olan Geçmiş ve diğer köyler doğrudan Terme’ye bağlanmıştır. Geçmiş köyü çevresinde Bafracalu, Etyemezlü, Kabalu, Kargucak, Muşruf ve Taşpınar gibi yeni yeni köyler ortaya çıkmıştır. Kendir Ocaklığı olan bu köyler Osmanlı tersaneleri için kendir üretmektedirler.

Daha sonraki yazımlardan 1834 tarihli olanı günümüze ulaşmış olup içeriği şöyledir. Geçmiş köyü eski sınırları içerisinde Kayırlı adında yeni bir köy ortaya çıkmıştır. Ayrıca çevresinde Dağduralu, Zelhelü ve Eğercilü gibi yeni köyler oluştuğu görülmektedir.

1834 tarihli nüfus defterine göre Kayırlı Köyünde toplam 9 hane ve 33 erkek nüfus vardır. Nüfusun 6’sı yaşlı, 15'i genç ve 12’si çocuktur. Toplam nüfus yaklaşık 66 kişidir. Geçmiş Köyü’nde toplam 20 haneye 66 erkek nüfus vardır. Erkek nüfusun 13'ü yaşlı, 27’si genç ve 26’sı çocuktur. Köyün toplam nüfusu ise yaklaşık 132 kişidir. 1455 yılında yaklaşık 900 kişi olan nüfusun 1834'te Kayırlı ile birlikte toplamda 200 kişiye düşmesini çevresinde sonradan kurulan bazı köylerin eski Geçmiş arazisinde kurulduğu veya Geçmiş Köyünden ayrılmış olmaları ile açıklayabiliriz.

1834 Nüfus defterindeki sülaleler, Kocaoğlu, Ömeroğlu, Kabaşoğlu, Sarıoğlu, Hasanoğlu, Çocukoğlu, Hanikoğlu, Dalgalıoğlu, Müezzinoğlu, Mudusdanoğlu, Güccükoğlu, Saltaoğlu, Yancıoğlu’dur. Kayırlı’da ise Çoktaroğlu, Karamanoğlu, Pastacıoğlu, Kapa Hasanoğlu, Softa Bekiroğlu'dur. Günümüzde Geçmiş Köyü eski Kayırlı köyünü de içinde barındırmakta olup Bütün Büyükşehir yasası ile Terme ilçesi Geçmiş Mahallesi olmuştur. Cumhuriyet döneminde ilk açılan ilkokullardan birisi Geçmiş Köyünde olduğundan öğretmeni ve diğer yetişmiş insanı çoktur.

08.06.2017

Safa TEMİZ