ÇARŞAMBA TARİHİ

                        Hazinedarzâde Süleyman Paşa’ya ait vakıf kayıtları incelendiğinde, ailenin ilk zamanlarına ait önemli bilgilere ulaşılmaktadır. Vakıf kayıtlarında geçen “Ayvacık kazasına tâbi Kurt Ahmedlü köyünde medfûn akraba ve yakınları ve iyal ve evladının medfûn oldukları kabirlerinde” cümlesinden ailenin çıkış yerinin ve menşeinin Çarşamba kazasındaki Kurd Ahmetlü köyü olduğu anlaşılmaktadır.              Ailenin daha sonra zenginleştikçe Çarşamba kazasına doğru nüfuzunu artırdığı yine vakfiyedeki “Rahtvan Cami şerifi havalisinde ve Göcelü Cami şerifi kurbunda medfûn akraba ve iyallerinin iki mahalde olan makberleri” cümlesinden anlaşılıyor.             Hazinedarzâde Süleyman Bey’den önce de aile Çarşamba yöresinin nüfuzlu ailelerindendi. 1793 yıl...

1642 YILI   ARIM ( ÇAR Ş AMBA ) KÖYLERİ               Bugünkü Çarşamba, Ayvacık , Salıpazarı, Asarcık ve Tekkeköy ilçelerini kapsayan alan   15.ve 16.yy’da Osmanlı Devleti’nin Canik sancağına bağlı Arım kazasını oluşturuyordu.   17.yy’da ise Arım kazası(Çarşamba’nın doğu yakası ile bir kısım Salıpazarı köyleri), Ayvacık (Çarşamba’nın Beyyenice ‘den itibaren güneybatı köyleri), Ökse( Çarşamba’nın Sarıcalı’dan başlayan kuzey batı köyleri ile Tekkeköy’ün bir kısım köyleri) kazalarının bağlı olduğu merkez kazası idi ve bu durum Cumhuriyet dönemine kadar devam etmiştir. Çarşamba Arım kazasına bağlı bir kasabadır. 19.yy’da Hazinedarzade Süleyman Paşa zamanında yönetim merkezi Çarşamba’ya taşınınca kazanın adı Çarşamba olarak anılmaya başlamıştır.              Biz bu yazımızda bugünkü Çarşamba’nın doğu yakasındaki köyleri ile bir kısım Salıpazarı k...

Çarsamba Çay Mahallesi, Göğceli Mezarlığı içinde yer alan cami Anadolu ahşap mimarisinin en güzel örneklerinden birisidir. Göğceli Cami ahşap yapılar içinde 800 yılı aşan geçmişi ile Türkiye’de ve dünyada enderdir. 1195-1206 yılında yapılan caminin giriş revakları 1338 yılında onarım geçirmistir. Yapının kim tarafindan yaptırıldığı bilinmemektedir. Tek katlı yapının üst üste yığma tekniğiyle yapılmış duvarlarını tek parça kalaslar oluşturur. Duvarlarda, direklerde, direk başlarında, kirişlerde, merteklerde, mahya ışığı gibi yapının birçok yerinde karaağaç, diş budak, kestane gibi ağaçlar kullanılmıştır Ahşap yapı taşınabilir özelliğe sahiptir. Alttaki derinlik yapının hava almasını, nemi ve çürümeyi önlemek için açılmıştır yapıda dövme demir çivi, yalnız direk başlarının kirişlere bağlantısında ve harim kısmında revak bölümlerine doğru uzanan merteklere yapılan eklerde kullanılmıştır. Kuzey kısmı hafif dönel olan çatı; üç omuzlu bir çatıdır çatının taşıyıcıları ahsap duvarlar ...

              ÇARŞAMBA VE ÇEVRESİ TARİHİ                                                                                                                                         OSMANLI DEVLETİ ÖNCESİ:             ...

Hazirede 1777'den günümüze Çarşamba tarihine ışık tutacak kişilerin mezarları bulunmaktadır. Hazire mezar taşlarındaki yazılarla edebi açıdan; mezar taşları ve sandukalardaki işlemelerle sanat tarihi yönünden ve mezarlardaki kişilerle de Çarşamba tarihinin adeta açık hava müzesidir. Hazirede bulunan 52 adet mezardan 12 tanesi Hazinedarzade ailesine aittir. Hazirede Hazinedarzade Süleyman Paşa'nın eşlerine; oğulları Osman Paşa ile Abdullah Paşa'nın aile fertlerine ait mezarlar bulunmaktadır. Haziredeki en görkemli iki mezar: Çarşamba ayanı olup; 1805- 1818 yılları arası Canik (Samsun) Sancağını ve Trabzon Eyaletini yöneten Hazinedarzade Vezir Seyyid Süleyman Paşa'nın mezarı ile Canik (Samsun) Sancak yöneticiliği yapmış olan Caniklizadelerden Seyyid Hayrettin Paşa'nın mezarıdır. Hazirede Rahtvan Cami mütevellisi Kara Hafız Ali Efendinin, Rahtvan Camii mütevellisi ve Şeyhi Çarşamba müderrisi Müderriszade Hacı Mehmet Efendinin ve R...

Cami ilk olarak1781' de Rahtvan Mehmet Bey vakfı tarafından yaptırılmştır. Daha sonra Hazinedâr zâde Süleyman Paşa (ölüm Hicri. 1233– Miladi. 1818) zamanında genişletilmiştir. O günden sonra Hicri1320 - Miladi 1902 yılında halk tarafından kâgire dönüştürülmüştür. 1939 – 1943 depremlerinde büyük hasar gören eser çeşitli tamirlerle bir süre daha ayakta kalmış ve bir müddet sonra yıktırılarak yerine, yapımına 1956 yılında başlanan şimdiki cami inşa edilmiştir. Başbakanlık Osmanlı Arşivindeki ; 3403 gömlek nolu 29/S/1259 hicri(Miladi 1843) tarihli evraktan caminin gerçek adının RAHTVAN MEHMET BEY CAMİ olduğu anlaşılmaktadır. Yine Osmanlı arşivindeki; 13275 gömlek nolu evraktan caminin RAHTVAN MEHMET BEY VAKFI tarafından yaptırıldığı anlaşılmaktadır . (Rahtvan Mehmet Bey/Paşa Osmanlı Sarayında Rahtvan Ağalığı, daha sonra Cidde Kale Muhafızlığı ve Amasya Sancak Yöneticiliği yapmıştır.1699 yılında kendi adına bir vakıf kurarak Amasya'da Taşhanı yapıp geliri...

Tayyar Mahmut Paşa tarafından 1800'lü yılların başında Abdal Irmağından Yeşilırmak'a bir kanal açtırılmış ve bu kanalın Yeşilırmak'ın eski yatağına düştüğü yere yedi gözlü su değirmeni inşa ettirilmiştir. Bu nedenle “Paşa Değirmeni”olarak bilinir. Geliri Rahtıvan (Rıdvan Paşa) Caminin giderlerine vakfedilmiştir. Tayyar Mahmut Paşa, Padişah 2.Mahmut tarafından asi ilan edilip; Sadaret Kaymakamlığından uzaklaştırılıp; idam edilince mal varlığına el konulmuştur. Bu nedenle Paşa Değirmeninin mülkiyeti devlete geçmiş ve işletmesi Trabzonlu Hayriye Tüccarlarından Mahmut Efendiye verilmiştir. Mahmut Efendiden sonra bir sürede eşi tarafından işletilmiştir. Daha sonraki yıllarda Batumlu göçmen Alişanzadelerden Haşim Alişan tarafından uzun yıllar işletildiği için Haşim Efendinin Değirmeni olarakta anılmaya başlanmıştır. Değirmenin su oluklarının olduğu yerdeki Kavlağan(Çınar) ağacının altında Arap Dede denilen bir Allah dostunun mezarı bulunduğuna inanılı...