Çarşamba ve Hazinedarzadeler

           

            Hazinedarzâde Süleyman Paşa’ya ait vakıf kayıtları incelendiğinde, ailenin ilk zamanlarına ait önemli bilgilere ulaşılmaktadır. Vakıf kayıtlarında geçen “Ayvacık kazasına tâbi Kurt Ahmedlü köyünde medfûn akraba ve yakınları ve iyal ve evladının medfûn oldukları kabirlerinde” cümlesinden ailenin çıkış yerinin ve menşeinin Çarşamba kazasındaki Kurd Ahmetlü köyü olduğu anlaşılmaktadır.

            Ailenin daha sonra zenginleştikçe Çarşamba kazasına doğru nüfuzunu artırdığı yine vakfiyedeki “Rahtvan Cami şerifi havalisinde ve Göcelü Cami şerifi kurbunda medfûn akraba ve iyallerinin iki mahalde olan makberleri” cümlesinden anlaşılıyor.

            Hazinedarzâde Süleyman Bey’den önce de aile Çarşamba yöresinin nüfuzlu ailelerindendi. 1793 yılına ait bir belgeye göre, Ünye âyanından Canikli Genç Mustafa Ağa’nın mütegallibe hareketlerinin önlenmesi için “Karahisar Mütesellimi Halidzâde ve Canik sancağında Hazinedarzâde Mustafa Ağa’ya başka başka evâmir-i âliyye” gönderilmiş ve Canik muhassılı Osman Ağa yanında görevlendirilmişlerdir.

           Yine Kasım 1793’te Trabzon eşkıyasının çıkardığı ayaklanmanın bastırılması için Fatsa âyanı Canikli Süleyman Paşazade Mehmed Paşa’nın oğlu Mir Ahmed Bey’in topladığı üç bin askere Hazinedarzâde Mustafa Ağa sergerde tayin edildi Süleyman Ağa’nın diğer kardeşi Hazinedarzâde Emin Ağa da eşkiyaları tenkil faaliyetlerinde görevlendirilmiştir.

           Gerek tarihçi Yrd.Doç.Dr. Abdullah Bay’ın yukarıdaki anlatımları; gerekse Yrd. Doç. Dr. Recep Gün beyin Rahtvan Camii haziresindeki mezar taşları üzerine araştırması ve şahsen arazide yaptığımız incelemeler ailenin Canik sancağındaki ilk yerleşiminin Çarşamba’da Kurt Ahmetli köyünde ve şehir merkezinde olduğunu göstermektedir. Çarşamba Çay Mahallesini şehrin merkezi yapan ve hükümet konağını buraya getiren Süleyman Paşa’dır.

           Şöyle ki: Hazinedarzade Süleyman Paşa’nın mezarı Rahtvan cami haziresinde olduğu gibi, eşi Fatıma Hatuna ait 1763 tarihli mezar, diğer eşi gürcü Fatıma Hanıma ait 1812 tarihli mezar, diğer eşi Fatıma Hanıma ait 1812 tarihli mezar, odalığı Zernişan Kadına ait 1814 tarihli mezar, Hazinedarzade Memiş Ağanın 1781 tarihli mezarı,  Osman Paşa’nın eşi Hava Hanımın 1855 tarihli mezarı, diğer eşi Efic Rukiye Hanımın mezarı, oğlu Seyyid Hüseyin Bey’in 1829 tarihli mezarı, kızı Şerife Havva Hanım’ın 1822 tarihli mezarı,  kızı Şerife Rabia Hanımın 1836 tarihli mezarı, torunu Osman Bey’in 1855 tarihli mezarı, Abdullah Paşa’nın oğlu Seyyid İsmail Bey’in 1822 tarihli mezarı, kızı Şerife Habbe Naile Hanımın 1823 tarihli mezarı, diğer kızı Azime Hatun’nun 1854 tarihli mezarı, Süleyman Paşa’nın kardeşi Kezban Hanımın 1831 tarihli mezarı ve Hazinedarzade Abdullah Bey’in 1884 tarihli mezarı da buradadır.

             Kurt Ahmetli köyü Paşa mezarlığında da Süleyman Paşa’nın eşine ait mezar ile yakınlarına ait mezarlar mevcuttur. Yine aynı köyde Osman Bey adlı mera mevcuttur. Osman Paşa Çarşamba doğumludur.

            1834 tarihli ilk nüfus sayım defterine baktığımızda Çarşamba Çay mahallesinde Çarşamba ayanı devletlü Osmanpaşazade Süleyman Bey taifesi diye başlayan bir bölüm mevcuttur.

             Süleyman Paşa ve küçük oğlu Abdullah Paşa’ Çarşamba da cami yaptırmışlar ve halen mevcuttur. Ayrıca Osman Paşa’nın Süleyman Paşa mescidinin yakınında bulunan konağı 1920’de yanmış ve konakta başlayan yangın hükümet konağına da sıçramış tapu, nüfus ve diğer kayıtların çoğu yanmıştır.

              Hazinedarzade Süleyman Paşa Ünye’ye 1808’de bir konak yaptırmıştır.   Yukarıdaki tarihlerden anlaşıldığı gibi Hazinedar ailesi 1700’lü yıllarda Çarşamba’ da mevcuttur. Ünye’de ise 1800’lü yıllarda sayfiye maksatlı yerleşim başlamıştır. Ailenin Nuri Paşa’dan gelen kolunun Ünye ve çevresinde yaşamaya devam ettiğini biliyoruz. Ancak Hazinedar ailesinin çıkış yeri ve ana kolun 1960’lı yıllara kadar devam ettiği yer ÇARŞAMBA’DIR.